ผ้าม้งบ้านคอดยาว เอกลักษณ์ชุมชน รวมกลุ่มต่อยอดพัฒนาอาชีพตามแนวพระราชดำริ

“อนาคต หากสถานการณ์ดีขึ้น ถ้ามีหน่วยงาน หรือนักท่องเที่ยว สนใจมาดูงานผ้าม้งของบ้านคอดยาว การตั้งกลุ่ม และการมีศูนย์จำหน่ายและตัดเย็บผ้าม้ง ก็จะช่วยให้มีจุดรวมศูนย์ ให้เลือกซื้อได้โดยตรง ที่ไม่ต้องผ่านคนกลาง และสามารถขายให้ลูกค้าได้ในราคาที่ไม่แพง”

นางรัชดา แซ่หาง กรรมการกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าม้งบ้านคอดยาว เล่าถึงข้อดีของการจัดตั้งกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าม้งบ้านคอดยาว และการจำหน่ายและตัดเย็บ โดยการสนับสนุนของสถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ที่ร่วมกับทาง อบต.ทุ่งกล้วย และอำเภอภูซาง ในการส่งเสริมกลุ่มอาชีพให้กับหมู่บ้านคอดยาว

บ้านคอดยาว หมู่ที่ 10 ตำบลทุ่งกล้วย อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา มีประชากรส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธ์ม้ง ที่มีสายสัมพันธ์กับกลุ่มชาติพันธ์ในฝั่ง สปป.ลาว มีจุดผ่านแดนไทย-ลาว ที่บ้านฮวกของตำบลทุ่งกล้วย เพื่อการเดินทางและติดต่อค้าขาย

ผ้าม้งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนบ้านคอดยาว มีจุดเด่นที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะประจำถิ่น ผ้าลายปักมีสีสันสวยงาม การตัดเย็บเพื่อสวมใส่ทำให้ดูดี มีการแปรรูปที่หลากหลาย นอกจากเสื้อผ้า กระเป๋า รองเท้า ของใช้ในการแต่งกาย โดยหญิงชนเผ่าม้งในหมู่บ้านเกินกว่าครึ่งมีการทำผ้าม้งมายาวนาน จนมีชื่อเสียง มีการสั่งซื้อเพื่อนำไปจำหน่ายในแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ เช่นที่กาดหลวงของจังหวัดเชียงใหม่

นางรัชดา เล่าว่า บ้านคาดยาวส่วนใหญ่มีความชำนาญในเรื่องการทำผ้าม้งเพราะเป็นการปักและตัดเย็บเพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน ต่อมาครัวเรือนก็ทำขายทำอาชีพเสริมเมื่อว่างจากการทำการเกษตรที่เป็นอาชีพหลัก มีพ่อค้านจากนอกหมู่บ้านมาสั่งซื้อไปขายให้นักท่องเที่ยว โดยมีคำสั่งซื้อของลูกค้าเป็นจำนวนมาก

เอกลักษณ์ของผ้าม้งที่บ้านคอดยาว นอกจากมีลายปักด้วยด้ายหลากสี สีสันสดใส ยังมีการเขียนลายเทียน การทำผ้าบาติค ทั้งผ้าฝ้าย ผ้าใยกัญชง กับผ้าเก่าที่นำมาแปรรูป ผ้าใยกัญชงนั้นจะสั่งซื้อจากฝั่ง สปป.ลาวเนื่องจากชำนาญเรื่องการทำผ้าใยกัญชงที่มีคุณภาพและราคาไม่แพง เมื่อนำมาทำลวดลาย ตัดเย็บจะมีราคาเพิ่มสูงมากเพราะผ้าใยกัญชงเป็นผ้าที่ได้รับความนิยม และขายได้ราคาดีเมื่อเทียบกับผ้าชนิดอื่น

การตั้งกลุ่มฯได้รับการสนับสนุนจากปิดทองหลังพระฯเพื่อรวมกลุ่มสร้างชีพต่อเนื่องภายหลังจากการพัฒนาแบบ Quick win โดยมีหน่วยงานของพะเยา ทั้งระดับจังหวัด ระดับอำเภอ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ร่วมสนับสนุน เดิมหน่วยงานท้องถิ่นก็ส่งเสริมการทำผ้าม้งของบ้านคอดยาวอยู่แล้ว เช่นการฝึกอบรมให้ความรู้ แต่เมื่อปิดทองหลังพระฯเข้ามาทำโครงการในพื้นที่ นอกจากการทำเรื่องน้ำประปา ยังสนับสนุนให้เกิดการรวมกลุ่มอาชีพ โดยชาวบ้านที่ประชุมร่วมกันก็เสนอโครงการ พัฒนาเพื่อต่อยอดเรื่องผ้าม้ง เพราะมีทำเป็นอาชีพอยู่แล้ว แต่ยังทำกันเพียงในครัวเรือน

การรวมกลุ่มช่วยสนับสนุนด้านเงินทุน หรือสิ่งที่สมาชิยังขาดแคลนในบางเรื่อง อาทิ ความรู้ วัสดุอุปกรณ์ ตอนนี้จัดตั้งมาได้ 2 ปีแล้ว มีสมาชิก 17 คน ทุกคนมีความรู้เรื่องการทำผ้า และทำขายอยู่แล้ว แต่การรวมกลุ่มช่วยในเรื่องที่สมาชิกยังขาดแคลนอยู่ ส่วนศูนย์ฯที่เป็นอาคารโดยพื้นที่ของอบต. และปิดทองหลังพระฯออกเงินทุนก่อสร้างตกแต่งให้ เพิ่งเปิดมาได้ 2 เดือน

แม้ศูนย์จำหน่ายและตัดเย็บผ้าม้ง กลุ่มผ้าม้งบ้านคอดยาว ยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย แต่ก็มีประโยชน์ ช่วยให้สมาชิกมีที่จัดประชุม มาพบปะสังสรรค์ระหว่างสมาชิกในหมู่บ้าน เมื่อว่างจากงานประจำ มีแหล่งที่นำผลิตภัณฑ์ผ้าม้งมาวางจำหน่าย คนที่ต้องการมาดูงานผ้าม้ง ก็มาเริ่มต้นที่ศูนย์แห่งนี้ได้ แม้จะไม่ได้เป็นเส้นทางท่องเที่ยวหลัก แต่ลูกค้าที่สนใจโดยตรงก็มาซื้อผ้าได้ที่นี่ ไม่ต้องไปซื้อผ่านพ่อค้าคนกลาง และกลุ่มก็สามารถขายได้ในราคาที่ไม่แพง

กลุ่มพัฒนาผ้าม้งบ้านคอดยาว เป็นหนึ่งในโครงการต่อยอดตาม แผนปฏิบัติการด้านการแก้ไขปัญหายาเสพติดชายแดนภาคเหนือแบบเบ็ดเสร็จ (พ.ศ.2562-2565) ได้กำหนดให้นำการพัฒนาทางเลือกด้วยศาสตร์พระราชา มาเป็นมาตรการหนึ่งในการแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยมอบหมายให้สถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระสืบสานแนวพระราชดำริ รับผิดชอบด้านการสร้างคนและระบบการพัฒนา รวมถึงการประยุกต์ใช้แนวพระราชดำริ สร้างความเข้าใจแก่หน่วยงานราชการผู้นำท้องที่ ท้องถิ่น ในพื้นที่ 4 จังหวัด คือ เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน และพะเยา รวม 19 อำเภอ 119 ตำบล

ท่านใดสนใจติดต่อกลุ่มพัฒนาผ้าม้งบ้านคอดยาว โทรศัพท์ 084-5593609