เมื่อก่อนความเป็นอยู่ของคนที่นี่ไม่มีอาชีพ ไม่มีงานทำ 

แต่ทุกวันนี้มันกลายเป็นว่าชาวบ้านมีอาชีพ มีน้ำใช้ ภูมิใจครับ”

  “จอวะ แครจี” ชาวปกาเกอะญอที่เกิดและเติบโตที่บ้านโป่งลึก-บางกลอย อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี บอกเล่าถึงอดีตที่แสนยากลำบากที่ชาวบ้านโป่งลึก-บางกลอย ต้องเผชิญ คนส่วนใหญ่ที่นี่ไม่มีอาชีพ แม้กระทั่งอาชีพเกษตรกร เพราะแม้จะมีที่ดินแต่ก็ไม่มีต้นทุนพอที่จะนำน้ำจากต้นน้ำเพชรที่อยู่ต่ำกว่าพื้นที่การเกษตรขึ้นมาใช้ได้

  “จอวะ” เป็นหนึ่งในชาวปกาเกอะญอ ที่พยายามดิ้นรนออกมาอาชีพข้างนอก แต่สุดท้ายก็พบว่า บ้านโป่งลึก-บางกลอย คือ บ้านของพวกเขา พื้นที่ที่จะทำให้เขาพบความสุขที่ยั่งยืนมากที่สุดแม้ว่าในตอนนั้นยังไม่รู้ว่ากลับบ้านแล้วจะทำอะไรก็ตาม 

    จนกระทั่ง “ความหวัง” ที่จะทำให้ชาวปกาเกอะญอบ้านโป่งลึก-บางกลอย ได้อยู่ในพื้นที่ของตัวเองอย่างมีความสุขก็มีความเป็นไปได้มากขึ้นเมื่อมูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ได้เข้ามาทำโครงการในพื้นที่ โดยจะเข้ามาพัฒนาเรื่องของอาชีพ แก้ปัญหาเรื่องน้ำ พัฒนาคุณภาพชีวิตของคนที่นี่ให้ดีขึ้น ทุกบ้านต้องมีกิน ซึ่งตรงกับความคิดของเด็กหนุ่มในวัย 22 ปีในวันนั้นทำให้ “จอวะ แครจี” ตัดสินใจเข้าร่วมโครงการในฐานะอาสาพัฒนา โดยมุ่งหวังที่จะทำให้บ้านเกิดของเขาดีขึ้น

     เด็กหนุ่มปกาเกอะญอ 1 ใน 5 คน ตัวแทนชาวบ้านจากบ้านโป่งลึก-บางกลอย ได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่สำคัญด้วยการไปเรียนเรื่องไมโครกริด ที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเจ้าเกล้าธนบุรี เพื่อที่จะกลับมาพัฒนาระบบโซลาเซลล์ให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น เพื่อที่จะทำให้การสูบน้ำด้วยระบบพลังงานแสงอาทิตย์มีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าเดิม 

     ถึงวันนี้ “จอวะ” บอกว่า ชาวบ้านในพื้นที่มีน้ำใช้ทำการเกษตรได้ดีขึ้นกว่าเดิมมาก จากพื้นที่ที่เคยรกร้างทุกวันนี้กลายเป็นสวนทุเรียน และสวนกล้วย และจากที่ไม่มีอาชีพ ไม่มีงานทำ ทุกวันนี้กลายเป็นว่าทุกคนมี ทำให้เขารู้สึกภูมิใจมากๆที่ตัวเองมีส่วนร่วมในการช่วยแก้ปัญหาให้กับพี่น้องชาวปกาเกอะญอของเขา 

   “ผมเห็นความยั่งยืนในพื้นที่ว่าจะมีมากกว่านี้อีกเยอะ บ้านโป่งลึก-บางกลอย ยังไปได้อีกไกล 

          ผมอยากจะทำให้ดีกว่านี้” จอวะ แครจี อยากจะทำให้ดีกว่านี้”  

              จอวะ แครจี 

อสพ.มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ 

เกษตรกรบ้านส้อ หมู่ 9 ต.เปือ อ.เชียงกลาง จ.น่าน "ปลูกฟักทองขายเมล็ดพันธุ์" สร้างรายได้ 30,000 - 40,000 บาท/รอบ

เมื่อปี พ.ศ. 2563 มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ร่วมกับ หน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และประชาชนในพื้นที่ ดำเนินโครงการปรับปรุงลำเหมืองเพื่อเพิ่มศักยภาพการส่งน้ำ (อ่างเก็บน้ำส้อ) ที่ บ้านส้อ หมู่ 9 ต.เปือ อ.เชียงกลาง จ.น่าน ภายใต้โครงการฝ่าวิกฤตด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ 

หลังจากชาวบ้านมีน้ำใช้ทำการเกษตรได้ต่อยอดอาชีพหลังฤดูทำนา รวมกลุ่มปลูกฟักทองขายเมล็ดพันธุ์ ใน 1 ปี ทำการเกษตรได้ 3 รอบ สร้างรายได้ 30,000 - 40,000 บาท/รอบ

จุดเริ่มต้นของไอเดียและเทคนิคการปลูกฟักทองเพื่อจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ของชาวบ้านบ้านส้อจะเป็นอย่างไร? ติดตามรับชมกันได้เลย...

สามารถขอคำแนะนำและสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ กลุ่มเมล็ดพันธุ์บ้านส้อ-บ้านเด่นพัฒนา โทร. 098-714-4012

"ดูแลป่า...เราก็มีน้ำ มีน้ำ...เราก็ทำเกษตรได้หลากหลายตลอดทั้งปี"

เมื่อปี พ.ศ. 2563 มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ร่วมกับ หน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และประชาชนในพื้นที่ ดำเนินโครงการปรับปรุงลำเหมืองเพื่อเพิ่มศักยภาพการส่งน้ำ (อ่างเก็บน้ำส้อ) ที่ บ้านส้อ หมู่ 9 ต.เปือ อ.เชียงกลาง จ.น่าน ภายใต้โครงการฝ่าวิกฤตด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ 

ซึ่งหลังจากได้ร่วมแรง ร่วมใจ ดำเนินการปรับปรุงลำเหมือง (อ่างเก็บน้ำส้อ) แล้วเสร็จ ชาวบ้านมีน้ำใช้เพื่อทำการเกษตรอย่างไม่ขาดแคลน ใน 1 ปี สามารถทำการเกษตรได้ 3 รอบ พร้อมต่อยอดอาชีพหลังฤดูทำนา รวมกลุ่มปลูกพืชขายเมล็ดพันธุ์ต่าง ๆ  สร้างรายได้ 30,000 - 40,000 บาท/รอบ

กระบวนการดำเนินโครงการปรับปรุงลำเหมืองเพื่อเพิ่มศักยภาพการส่งน้ำ (อ่างเก็บน้ำส้อ) จะเป็นอย่างไร? ติดตามรับชมกันได้เลย

    เกษตรกรบ้านม่วงนาดีปลื้ม หลังซ่อมแซมฝายและระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์ รวมกลุ่มทำเกษตรผสมผสานและปลูกพืชหลังนา สร้างรายได้

    เมื่อปี พ.ศ. 2563 มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ร่วมกับ หน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และประชาชนในพื้นที่ ดำเนินการพัฒนาแหล่งน้ำชุมชนขนาดเล็ก ในรูปแบบซ่อมแซมฝายและติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์ พร้อมต่อยอดอาชีพเกษตรหลังมีน้ำ ที่ บ้านม่วงนาดี ต.โนนนาจาน อ.นาคู จ.กาฬสินธุ์ ภายใต้โครงการฝ่าวิกฤตด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ 

    ซึ่งหลังจากได้ร่วมแรง ร่วมใจ ดำเนินการซ่อมแซมฝายและติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์แล้วเสร็จ ชาวบ้านมีน้ำใช้เพื่อทำการเกษตรอย่างไม่ขาดแคลน ชาวบ้านจึงรวมกลุ่มกันทำเกษตรผสมผสานและปลูกพืชหลังนา สร้างรายได้ สามารถพึ่งพาตนเอง และมีความมั่นคงทางอาหารในระดับครัวเรือนและชุมชน

    กระบวนการดำเนินงานซ่อมแซมฝายและติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์ ที่ บ้านม่วงนาดี ต.โนนนาจาน อ.นาคู จ.กาฬสินธุ์ จะเป็นอย่างไร? ติดตามรับชมกันได้เลยครับ

ไอเดียเกษตรต่อยอดอาชีพหลังมีน้ำ ประสบการณ์จากผู้ลงมือปฏิบัติจริง การทำเกษตรแม่นยำ ปลูกผักในโรงเรือนระบบน้ำหยด วางแผนผลิตจำหน่ายได้ตลอดทั้งปี

เช้านี้ พี่สุภาวดี ปั้นสง่า เกษตรกรกลุ่มปลูกผักโรงเรือน บ้านโคกล่าม-แสงอร่าม อ.หนองวัวซอ จ.อุดรธานี พาไปดูวิธีการทำเกษตรแม่นยำ โดยการปลูกผักยกพื้นในโรงเรือน ด้วยระบบ "น้ำหยด" ประหยัดน้ำ ประหยัดปุ๋ย และสามารถวางแผนการปลูกและจำหน่าย สร้างรายได้ตลอดทั้งปี

สำหรับโครงการปลูกผักในโรงเรือนบ้านโคกล่าม-แสงอร่าม เป็นหนึ่งในกิจกรรมที่สถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ส่งเสริมให้เกษตรกรต้นแบบ 19 ราย 20 โรงเรือน ขนาด 6 × 24 × 3.5 เมตร ยกแคร่ปลูกผัก 160 โต๊ะ โดย 1 โรงเรือน มีโต๊ะปลูกผักจำนวน 8 โต๊ะ แต่ละโต๊ะขนาดกว้าง 1 × 10 เมตร รวม 80 ตารางเมตร และใน 1 ปีสามารถปลูกได้ถึง 8 ครั้ง ส่วนน้ำที่ใช้ในการรดผักเป็นแบบน้ำหยด ใช้น้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติและบ่อบาดาลที่เกษตรกรมีอยู่แล้ว สูบโดยเครื่องสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ขึ้นถังพักน้ำและกระจายน้ำสู่โต๊ะปลูกผัก ซึ่งระบบน้ำหยดจะใช้น้ำน้อยกว่าสปริงเกอร์ 18 เท่า ใช้น้ำน้อยกว่าการปลูกข้าว 112 ลูกบาศก์เมตร/ไร่ เรียนรู้การทำเกษตรน้ำน้อย ประณีตตามหลักวิชาการ ปลูกพืชเศรษฐกิจหลากหลายชนิดที่ตลาดมีความต้องการ อาทิ เคล ต้นหอม ผักชี คะน้า กวางตุ้ง ผักบุ้ง โดยเชื่อมโยงกับตลาด Modern trade และตลาดท้องถิ่น

เริ่มต้นโครงการโดยกระบวนการเข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา โดยยึดความต้องการของเกษตรกรในพื้นที่เป็นหลัก เสริมด้วยความรู้ตามหลักวิชาการการทำเกษตรปลอดภัยใช้น้ำน้อย ผสมผสานกับความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของเกษตรกร ยกแคร่ปลูกผักที่เน้นความประณีตแม่นยำ เพื่อร่วมกันวางแผนการปลูกพืชผักที่เกษตรกรมีความคุ้นเคยก่อน โดยคัดเลือกเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาประยุกต์ใช้ ได้แก่ ระบบน้ำหยด การผสมวัสดุปลูกเพื่อปรับสภาพสารอาหารในดิน การควบคุมอุณหภูมิและแสงให้มีความเหมาะสมกับพืชผักแต่ละชนิด เพื่อให้เกษตรกรมีทักษะและความชำนาญในการทำเกษตรแม่นยำใช้น้ำน้อย มีความปราณีตในรายละเอียดทุกขั้นตอนตามที่มาตรฐานกำหนด รวมถึงการให้ความรู้ด้านการรวมกลุ่ม การบริหารจัดการโรงเรือนปลูกผัก โรงคัดแยกบรรจุ การวางแผนผลิต การขาย การสร้างรายได้ และการบริหารจัดการเงิน ให้แก่กลุ่มเกษตรกร 

ท่านที่สนใจหากต้องการขอคำปรึกษา ขอคำแนะนำ ด้านการพัฒนาเชิงพื้นที่และการเกษตร หรือลงพื้นที่ศึกษาดูงาน สามารถติดต่อขอข้อมูลได้ที่ฝ่ายส่งเสริมการพัฒนา มูลนิธิปิดทองหลังพระฯ โทร. 02-611-5000 ในวันและเวลาทำการ จันทร์-ศุกร์ เวลา 8.30-17.30 น.

ตอนวัยรุ่น คือ ไม่อยากอยู่บ้าน  

เรียนจบตัดสินใจเข้ากรุงเทพฯ ทันที 

...แต่ในวันที่ตัดสินใจกลับบ้าน... 

กลับมองเห็นความงดงามของบ้านเกิดในแบบที่ไม่เคยเห็น 

จากที่ไม่เคยสนใจ คำว่า “เศรษฐกิจพอเพียง”  

สุดท้ายคำนี้ คือ แก่นแท้ของการดำเนินชีวิต 

เส้นทางชีวิตของ “ดา-จินดา ปัญญา” หญิงสาวจากบ้านยอด อ.สองแคว จ.น่าน ไม่แตกต่างจากคนส่วนใหญ่ ชีวิตวัยรุ่นต้องการความท้าทาย อยากเก็บเกี่ยวประสบการณ์ชีวิต และไม่อยากอยู่บ้านเกิด ไม่อยากทำไร่ทำสวน เรียนจบปริญญาตรีจึงตัดสินใจเข้ามาทำงานที่กรุงเทพฯทันที แต่ที่แตกต่าง คือ “ดา” เป็นคนใฝ่รู้ และมองเห็นโอกาส  

“โลกโซเชียล” ไม่ใช่ว่าทุกคนจะสามารถเรียนรู้และทำได้  หญิงสาวจากบ้านยอดที่กระโดดร่วมขบวนโลกยุคใหม่ได้ตั้งแต่ช่วงแรก ๆ จึงเป็นเหมือนที่ปรึกษาของคนใกล้ตัวที่ยังติดขัดเรื่องการใช้งานแอปพลิเคชันต่าง ๆ บนมือถือ และด้วยความคิดว่า ปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้อาจจะเกิดขึ้นกับคนหลาย ๆ คน แทนที่จะอธิบายซ้ำ ๆ “ดา” จึงเปิดช่องยูทูบเพื่อสอนการใช้งานใครติดขัดตรงไหนก็เข้าไปดูได้ จากจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ ที่อยากจะช่วยเหลือคนอื่น “ดา” กลายเป็นยูทูบเบอร์ที่สร้างรายได้จากช่องทางนี้ได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ  

ขณะที่การเข้ามาใช้ชีวิตอยู่ในเมืองหลวง ภาพไม่ได้สวยงามอย่างที่คิด การเข้างาน 08.00 น. เลิกงาน 17.00 น. ทำให้ “ดา” รู้สึกว่าตัวเองเหมือนหุ่นยนต์ อีกทั้งพ่อแม่ก็เริ่มแก่ไม่มีคนดูแล การมีรายได้จากช่องยูทูบทำให้เธอจึงตัดสินใจกลับบ้านได้อย่างไม่ลังเล 

จากเด็กสาวที่ออกจากบ้านเกิดไปตั้งแต่ช่วงวัยรุ่น แต่ในวันที่กลับบ้าน “ดา” กลับมองเห็นความงดงาม มองเห็นความอุดมสมบูรณ์ของบ้านเกิดอย่างที่สายตาของเด็กวัยรุ่นเมื่อ 10  กว่าปีก่อนไม่เคยมองเห็น สินค้าเกษตรที่มีอัตลักษณ์ และมีอย่างอุดมสมบูรณ์ของบ้านยอด สะกิดให้ยูทูบเบอร์สาวตัดสินใจเปิดช่องยูทูบ “สวยเกษตร น่านงัย” เพื่อพาเพื่อน ๆ ชาวโซเชียลชมความงดงามของบ้านยอด และเป็นช่องทางขายสินค้าเกษตรให้กับชาวบ้านยอดได้เป็นอย่างดีอีกช่องทางหนึ่ง 

และด้วยความที่เป็นคนรุ่นใหม่ที่สามารถเชื่อม “บ้านยอด” หมู่บ้านที่อยู่ติดกับประเทศลาวเพียงแต่แค่มีภูเขากั้น เข้ากับโลกโซเชียลได้อย่างกลมกลืน และยังมีทักษะความสามารถจากการเข้ามาทำงานที่กรุงเทพฯ ทำให้ชาวบ้านยอดสนับสนุนให้เขาเข้ามามีส่วนในการพัฒนาหมู่บ้าน ระยะเวลาไม่ถึง 2 ปีที่กลับบ้าน “ดา” ได้รับเลือกให้เป็นประธานวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอด อ.สองแคว จ.น่าน  

จากที่กังวลว่ากลับบ้านแล้วจะทำอะไร วันนี้ “ดา-จินดา ปัญญา” มีส่วนในการขับเคลื่อนชุมชน และยังเป็นยูทูบเบอร์ที่ขายสินค้าเกษตรขึ้นชื่อของบ้านยอดอย่าง มะนาวตาฮิติ, มะแขว่นหอม, อะโวคาโด, ลิ้นจี่, หวาย ฯลฯ จากมือเกษตรกรถึงมือผู้บริโภคโดยตรง และที่สำคัญคือได้ทำหน้าที่ลูกดูแลพ่อแม่ได้อย่างที่เธอหวังไว้ 

“ตอนที่อยู่กรุงเทพฯ ไม่เคยรู้จักหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเลย เพราะชีวิตต้องดิ้นรนตลอดเวลา แต่ทุกวันนี้วันที่ได้กลับมาอยู่บ้าน คำว่า เศรษฐกิจพอเพียง มีความสำคัญมากที่สุด เพราะคือแก่นแท้ของการดำเนินชีวิต ที่ทำให้ค้นพบความสุขที่แท้จริง” 

จินดา ปัญญา ชาวบ้านยอด อ.สองแคว จ.น่าน

“เราไม่ได้เก่งคนเดียว เราต้องพึ่งหน่วยงานที่เขาเชี่ยวชาญ เราได้ เขาได้ สุดท้าย...ชาวบ้านได้ประโยชน์” 

การบูรณาการหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อร่วมแก้ปัญหาและพัฒนาพื้นที่ คือ หัวใจสำคัญของ “โครงการพัฒนาชนบทเชิงพื้นที่ประยุกต์ ตามพระราชดำริ (พชร.) บ้านแม่ก๋อน ต.ทุ่งข้าวพวง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ พื้นที่ที่มีชายแดนติดกับประเทศเมียนมาร์ มีปัญหาหลากหลายมิติ และมีชาวบ้านหลากหลายชาติพันธุ์ 

แต่ก่อนจะเข้าสู่กระบวนการแก้ปัญหา การสำรวจข้อมูลเพื่อรู้จักชาวบ้าน รู้จักพื้นที่ และรู้ถึงปัญหา คือ จุดเริ่มต้นของการพัฒนา “แผนที่เดินดิน” คือ การสำรวจข้อมูลที่เจ้าหน้าที่ของมูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ใช้วิธีการเดินเข้าไปคุยกับชาวบ้านทุกหลังคา เดินเข้าไปทุกวัด เดินเข้าไปทุกโรงเรียน

“แม้ใครจะมองว่าเชย แต่เราคิดว่านี่เป็นวิธีที่จะเข้าถึงชาวบ้าน และเข้าใจถึงปัญหาของชาวบ้านได้อย่างถ่องแท้มากที่สุด” รักษิณา ไกรดำ หัวหน้าโครงการพัฒนาชนบทเชิงพื้นที่ประยุกต์ ตามพระราชดำริ บ้านแม่ก๋อน ต.ทุ่งข้าวพวง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ เชื่อเช่นนั้น 

ข้อมูลที่ได้มาด้วยความเข้าถึง ทำให้พบว่า บ้านแม่ก๋อน แม้จะเป็นหมู่บ้านต้นน้ำ แต่ทว่าชาวบ้านกลับประสบปัญหาขาดแคลนน้ำในช่วงหน้าแล้ง ไม่มีน้ำทำการเกษตรได้เลย ดังนั้นการแก้ปัญหาแบบเร่งด่วนที่ตรงใจชาวบ้านมากที่สุด คือ เรื่องน้ำ 

แม้บ้านแม่ก๋อนจะมีชาวบ้านหลากหลายชนเผ่า แต่ความสามัคคีร่วมมือร่วมใจ คือ จุดเด่นของชาวบ้านที่นี่ ยิ่งได้รับการสนับสนุนจากมูลนิธิปิดทองหลังพระฯ ทั้งในเรื่ององค์ความรู้ และเรื่องวัสดุอุปกรณ์ในการสร้างฝาย สร้างบ่อพวงสันเขา และสร้างระบบน้ำ ชาวบ้านจึงพร้อมใจลงแรงร่วมทำเต็มที่ ระยะเวลาเพียงไม่นาน “น้ำ” ที่เคยขาดแคลน ก็กลับมาหล่อเลี้ยงได้ทั้ง 7 หย่อมบ้าน สร้างความเชื่อมั่นศรัทธาให้กับชาวบ้านได้อย่างดีที่สุด เพราะฉะนั้นการพัฒนาต่อจากนี้ชาวบ้านแม่ก๋อนจึงพร้อมใจเปิดรับเต็มที่

“เราไม่ได้เก่งคนเดียว เราต้องพึ่งหน่วยงานที่เขาเชี่ยวชาญ” หัวใจสำคัญของการพัฒนาในรูปแบบของ พชร. จึงได้ประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้ง โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงห้วยเป้า มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ สำนักงานปศุสัตว์ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ สำนักงานพัฒนาชุมชน อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ และเทศบาลตำบลทุ่งข้าวพวง เพื่อนำองค์ความรู้มาแก้ปัญหา และเกิดการพัฒนา จนเกิดการรวมกลุ่มสร้างอาชีพให้กับชาวบ้านแม่ก๋อนได้ถึง 5 กลุ่ม คือ กลุ่มกล้วยฉาบ (วิสาหกิจชุมชน) กลุ่มผักในโรงเรือน กลุ่มปศุสัตว์ (หมู/ไก่พันธุ์ไข่) กลุ่มประมง และกลุ่มสมุนไพร ซึ่งผลจากการบูรณาการองค์ความรู้กับหน่วยงานต่างๆ ทำให้ทุกกลุ่มเข้มแข็ง ชาวบ้านได้รับองค์รวมรู้ที่สามารถพัฒนาต่อยอดได้ด้วยตัวเอง  

โครงการพัฒนาชนบทเชิงพื้นที่ประยุกต์ ตามพระราชดำริ (พชร.) บ้านแม่ก๋อน ต.ทุ่งข้าวพวง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ “สุดท้าย...ชาวบ้านได้ประโยชน์” อย่างแท้จริง

ครัวเรือนพึ่งตนเองได้ ชุมชนรวมกลุ่มพึ่งตนเองได้ เชื่อมโยงออกสู่ภายนอก 

“ทฤษฎีใหม่” 3 ขั้นสู่ความยั่งยืน คือ แนวทางที่มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ยึดมั่นในการเข้าไปแก้ปัญหาและพัฒนาพื้นที่บ้านยอด อ.สองแคว จ.น่าน 

เริ่มต้นจากการทำความเข้าใจว่า ชุมชนมีปัญหาเรื่องน้ำ และชาวบ้านพร้อมใจที่จะร่วมกันแก้ปัญหาเมื่อมี “น้ำ” หน่วยที่เล็กที่สุดของชุมชน คือ ครัวเรือน เมื่อครัวเรือนสามารถเพาะปลูก มีอาชีพสร้างรายได้ และมีพอเก็บ นั่นคือความเข็มแข็งขั้นที่ 1 ที่สามารถพัฒนาต่อสู่ความเข้มแข็งของชุมชน 

จากที่เคยปลูกมะนาวต่างคนต่างขาย ผลผลิตมีไม่ต่อเนื่อง มีขายแค่บางฤดูกาลทำให้ไม่สามารถกำหนดราคาเองได้ ชาวบ้านจึงเกิดการรวมกลุ่มก่อตั้งเป็น “วิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอด” กลุ่มที่สามารถการันตีทั้งราคาให้กับเกษตรกรชาวบ้านยอด และการันตีคุณภาพและปริมาณผลผลิตให้กับพ่อค้าที่จะเข้ามารับซื้อ เป็นความเข้มแข็งขั้นที่ 2 ที่ชุมชนรวมกลุ่มพึ่งพาตัวเองได้ 

เมื่อชุมชนเข้มแข็ง วิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอดเข้มแข็ง “มะนาวบ้านยอด” กลายเป็นที่ต้องการของตลาด ส่งทั้งผู้ค้ารายใหญ่และมีทั้งผู้ค้ารายย่อยเข้ามารับถึงในชุมชน สร้างรายได้ให้กับชาวบ้านได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ อีกทั้งยังมีหน่วยงานจากภายนอกที่เข้าสนับสนุนทั้งองค์ความรู้และงบประมาณ เพื่อร่วมพัฒนาคุณภาพผลผลิตและคุณภาพชีวิตของชาวบ้านยอดให้ดีมากยิ่งขึ้น เป็นความเข้มแข็งขั้นที่ 3 ที่พาชาวบ้านยอด อ.สองแคว จ.น่าน ก้าวเข้าสู่ความยั่งยืน

พัฒนาความร่วมมือ ก้าวสู่ความสำเร็จ

เกษตรกรบ้านผือยิ้มได้ หลังพัฒนาระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ รวมกลุ่มปลูกผักทำเกษตรผสมผสาน ต่อยอดอาชีพหลังมีน้ำ สร้างรายได้ตลอดปี

นายธงชัย ใจกว้าง ประธานโครงการพัฒนาระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์บ้านผือ ต.พระลับ อ.เมือง จ.ขอนแก่น เล่าว่า เดิมทีพื้นที่ท้ายน้ำหมู่บ้าน ขนาด 4 ไร่ 2 งาน ให้ชาวบ้านมาปลูกข้าว ทำสวน ปลูกผักขายเลี้ยงครอบครัว แต่ด้วยหมู่บ้านยังขาดความพร้อมด้านระบบส่งน้ำ ชาวบ้านยังยากลำบากต้องเดินทางไปตักน้ำและใช้บัวรดน้ำในการรดผัก ทำให้ชาวบ้านไม่ได้รับประโยชน์จากแหล่งน้ำอย่างที่ควร

กระทั่งปี พ.ศ. 2564 มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ร่วมกับ หน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้นำท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และประชาชนในพื้นที่ที่ผ่านการประชาคมหมู่บ้านทั้ง 3 หมู่ มีความเห็นตรงกันในการดำเนินงานโครงการพัฒนาระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ ในรูปแบบการติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์ และถังเก็บน้ำบนหอสูง พร้อมต่อยอดอาชีพเกษตรหลังมีน้ำ ที่บ้านผือ ต.พระลับ อ.เมือง จ.ขอนแก่น ภายใต้โครงการฝ่าวิกฤตด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ 

ระยะเวลาเพียง 3 เดือน หลังจากชาวบ้านได้ร่วมแรง ร่วมใจ ดำเนินการติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์และสร้างถังเก็บน้ำบนหอสูงแล้วเสร็จ ชาวบ้านมีน้ำใช้เพื่อทำการเกษตรอย่างไม่ขาดแคลน ชาวบ้านจึงรวมกลุ่มกันทำเกษตรผสมผสานและปลูกพืชหลังนา สร้างรายได้ สามารถพึ่งพาตนเอง และมีความมั่นคงทางอาหารในระดับครัวเรือนและชุมชน

กระบวนการดำเนินงานติดตั้งระบบสูบน้ำโซล่าเซลล์ ที่ บ้านผือ ต.พระลับ อ.เมือง จ.ขอนแก่น จะเป็นอย่างไร? ติดตามรับชมกันได้เลยครับ

ตั้งแต่เล็กจนโตผมไม่เคยได้กินอิ่ม  

น้ำมีแต่ไม่ได้ใช้ได้แต่ยืนมองเหมือน “หมาดูปลากระป๋อง” 

แต่วันนี้ผมมีน้ำใช้แล้ว...อายุ 50 ผมเพิ่งจะได้กินอิ่ม 

วันนี้เลยแบ่งปันทั้งพื้นที่ทำกิน แบ่งปันทั้งความรู้ 

เพราะอยากให้คนอื่นได้กินอิ่มเหมือนเรา 

ลุงบุญมาก สิงห์คำป้อม เกษตรกรบ้านโคกล่าม-แสงอร่าม ต.กุดหมากไฟ อ.หนองวัวซอ จ.อุดรธานี ต้องต่อสู้กับความแห้งแล้งมาตั้งแต่จำความได้ แม้พื้นที่ทำกินจะอยู่ติดกับอ่างเก็บน้ำห้วยคล้ายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ แต่ไม่สามารถนำน้ำมาใช้ได้ ลุงบุญมาก เปรียบตัวเองว่า ช่วงนั้นเหมือน “หมาดูปลากระป๋อง” เห็นน้ำอยู่ตรงหน้าแต่เอามาใช้ไม่ได้ บางปีทำนา 20 ไร่ ได้ข้าวแค่ 3 กระสอบ ไม่พอกินต้องออกไปรับจ้างได้วันละ 8-15 บาท ก็ต้องทำ...ตั้งแต่เกิดมาไม่เคยได้กินอิ่มเลยแม้แต่มื้อเดียว 

จนกระทั่งปี 2554 มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ได้เข้าไปพัฒนาพื้นที่บ้านโคกล่าม-แสงอร่าม ต.กุดหมากไฟ อ.หนองวัวซอ จ.อุดรธานี ด้วยความเป็นเกษตรกรนักสู้ ลุงบุญมาก เข้าร่วมโครงการกับมูลนิธิปิดทองฯ เป็นคนแรก ๆ เริ่มตั้งแต่การขุดวางท่อนำน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยคล้ายฯ เข้าสู่พื้นที่แปลงนาของเกษตรกร...และนั่นคือ ครั้งแรกที่น้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยคล้ายฯ ไหลเข้าสู่พื้นที่นาของลุงบุญมาก 

เมื่อมีน้ำก็ทำได้ทุกอย่าง... “พอมีน้ำผมสู้ทุกอย่าง” ลุงบุญมาก ทำทุกอย่างที่มูลนิธิปิดทองหลังพระฯ นำองค์ความรู้เข้าไปให้ เพียงแค่ 3 ปี ลุงบุญมาก ทำทั้งนาข้าวและปลูกพืชหลังนาที่เพิ่งมีโอกาสได้ทำเป็นครั้งแรกหลังจากที่มีน้ำ สามารถปลดหนี้ทั้งในและนอกระบบได้ทั้งหมดด้วยน้ำพักน้ำแรงของตัวเอง ลุงบุญมาก บอกเคล็ดลับปลดหนี้สั้น ๆ ว่า ต้องขยันและอดออม  

เมื่อพอมี พออิ่ม ลุงบุญมาก จึงแบ่งปัน ทั้งการสละพื้นที่นาให้เป็นถนนสาธารณะ ให้ทางราชการใช้พื้นที่ทำแปลงสาธิต เพราะต้องการให้ชาวบ้านโคกล่าม-แสงอร่าม และชาวบ้านพื้นที่อื่น ๆ มาศึกษาดูงาน นอกจากนั้นยังแบ่งปันพื้นที่ให้คนที่ไม่มีที่ทำกินมาทำ โดยไม่คิดค่าเช่า และยังแบ่งปันความรู้ ใครทำไม่เป็นก็พาเขาทำจนเป็นให้ได้ ลุงบุญมาก บอกว่า ความรู้คือสิ่งที่สำคัญ อยากให้ชาวบ้านมีความรู้จะได้มีอาชีพ 

วันนี้ ลุงบุญมาก สิงห์คำป้อง ยังคงสู้ต่อไป สู้ในพื้นที่นาที่อุดมไปด้วยน้ำที่สามารถทำได้ทุกอย่างที่อยากทำ ปลูกได้ทุกอย่างที่อย่างปลูก ขณะเดียวกัน เมื่อมีแล้วก็แบ่งปัน...แบ่งปันทั้งที่ทำกิน แบ่งปันทั้งความรู้ ลุงบุญมาก บอกทิ้งท้ายว่า “วันนี้ผมได้กินอิ่มแล้ว อยากให้คนอื่นได้กินอิ่มเหมือนเรา”